(NCPLĐTO) – Nhằm hưởng ứng Ngày Pháp luật nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2025. Đây là một sự kiện chính trị pháp lý có ý nghĩa đặc biệt quan trọng mở đầu con đường phát triển mới của lịch sử lập hiến của đất nước. Theo đó, Viện Nghiên cứu Thị trường – Truyền thông Quốc tế (IMRIC) phối hợp Viện Nghiên cứu Chính sách pháp luật&Kinh tế hội nhập (IRLIE) giao Trung tâm tư vấn pháp luật Toàn Tâm (TTLCC) và Trung tâm tư vấn pháp luật Minh Sơn (TTTVPLMS) đã tổ chức buổi tham vấn pháp luật miễn phí dành cho các doanh nghiệp thành viên Câu lạc bộ Doanh nhân IMRIC – IRLIE (Viện IMRIC) và Câu lạc bộ Báo chí Truyền thông&Chính sách pháp luật (Viện IRLIE) vào sáng ngày 11/11/2025 bằng hình thức trực tiếp và trực tuyến.
Có thể thấy, trong quá trình hoạt động của Viện Nghiên cứu Thị trường – Truyền thông Quốc tế (IMRIC) thường xuyên phối hợp Viện Nghiên cứu Chính sách pháp luật&Kinh tế hội nhập (IRLIE) luôn xem công tác trợ giúp pháp lý góp phần giúp người dân giảm nghèo về pháp luật, do đó, Luật Trợ giúp pháp lý được Quốc hội thông qua năm 2006 và Luật Trợ giúp pháp lý được Quốc hội thông qua năm 2017 đều xác định người nghèo là nhóm đối tượng ưu tiên đầu tiên trong các nhóm đối tượng được trợ giúp pháp lý…
Đồng thời, truyền tải nội dung trên các trang tin điện tử, mạng xã hội, tạp chí in như: www.huongnghiepthitruong.vn (Viện IMRIC); www.chinhsachphapluat.vn (Viện IRLIE); www.tuvanphapluatvietnam.vn (Trung tâm TVPLMS); www.thamvanphapluat.vn (Trung tâm TTLCC); www.nghiencuupldautu.vn và www.phattrienspcongnghe.vn (Hiệp hội Nghiên cứu, Tư vấn về Chính sách, pháp luật cho hoạt động đầu tư tại Việt Nam “AVRCIPL”); www.bestlife.net.vn; www.doanhnghiepnongnghiep.vn (liên kết Tạp chí Doanh nghiệp và Trang trại Việt Nam); www.vanhoacongdong.vn (Hiệp hội Phát triển Văn hoá cộng đồng Việt Nam)…
Như vậy, với sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, các Bộ, ngành, địa phương, Trung tâm tư vấn pháp luật Toàn Tâm và Trung tâm tư vấn pháp luật Minh Sơn về công tác trợ giúp pháp lý cho người nghèo, người yếu thế được triển khai đồng bộ, thống nhất trên toàn quốc và được thực hiện thường xuyên, trong đó chú trọng các hoạt động hỗ trợ trực tiếp cho người nghèo, người yếu thế như: thực hiện vụ việc trợ giúp pháp lý; truyền thông về trợ giúp pháp lý ở cơ sở; nâng cao năng lực đội ngũ người thực hiện trợ giúp pháp lý, đội ngũ người tham gia trợ giúp pháp lý…
Cùng với đó, các hoạt động trợ giúp pháp lý được Viện IMRIC; Viện IRLIE; Trung tâm tư vấn pháp luật Toàn Tâm và Trung tâm tư vấn pháp luật Minh Sơn tuyên truyền về các vụ việc trợ giúp pháp lý, với mong muốn ngày càng được nâng cao, nhiều vụ việc thành công, hiệu quả như người được trợ giúp pháp lý được tuyên không có tội hoặc được tuyên mức án nhẹ hơn hoặc chuyển tội danh hay thay đổi khung hình phạt thấp hơn so với mức đề nghị trong cáo trạng của Viện kiểm sát nhân dân…Đặc biệt, trongsuốt thời gian qua trợ giúp pháp lý đã thể hiện rất tốt vai trò của mình trong việc đảm bảo việc xét xử vụ việc khách quan, đúng người, đúng tội, tránh được oan sai cho người dân cũng như đã thực hiện thành công chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước dành cho người nghèo, các đối tượng yếu thế trong xã hội. Trợ giúp pháp lý đã giúp người dân sử dụng pháp luật khi có tranh chấp, vướng mắc, giúp người dân “giảm nghèo về pháp luật”, đảm bảo trật tự an toàn xã hội, người dân yên tâm lao động để giảm nghèo về kinh tế…
Tại buổi tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật miễn phí lần này, các luật gia, luật sư và các tư vấn viên pháp luật đã tham vấn nhiều tình huống pháp lý, xin trích lược hai trường hợp điển hình tình huống pháp lý liên quan phát tán ‘clip nóng’ trên mạng xã hội và vụ 235 người nhập viện sau khi ăn bánh mì cụ thể như sau:
Tình huống 1: Tình huống pháp lý liên quan phát tán ‘clip nóng’ trên mạng xã hội
Có thể thấy, trong thời gian vừa qua, trên mạng xã hội liên tục xuất hiện các clip, hình ảnh nhạy cảm…Nhiều người dung mạng xã hội đã truyền tay nhau xem, thậm chí chia sẻ, phát tán trên trang cá nhân của mình.
Thành viên CLB BCTT&CSPL nêu câu hỏi: Việc chia sẻ clip, ảnh nhạy cảm trên mạng có bị xử lý hình sự không?
Có thể hiểu, đối với hành vi phát tán clip, sử dụng hình ảnh nhạy cảm, ảnh nóng là hành vi vi phạm pháp luật. Trong đó, tùy thuộc vào mức độ vi phạm cũng như hậu quả xảy ra mà đối tượng có hành vi này bị xử phạt hành chính hoặc phải chịu trách nhiệm dân sự, nặng hơn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Một số người vì nhận thức pháp luật còn hạn chế nên vô tình chia sẻ, phát tán hình ảnh nhạy cảm, clip nóng của người khác. Khi cơ quan chức năng phát hiện sẽ xem xét xử phạt hành chính.
Tại Điều 101, 102 Nghị định số 15/2020/NĐ-CP (được sửa đổi, bổ sung bởi 14/2022/NĐ-CP) quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bưu chính, viễn thông, tần số vô tuyến điện, công nghệ thông tin và giao dịch điện tử. Mức phạt từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng.
Tại Điều 32 và Điều 34, Điều 38 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định về quyền của cá nhân đối với hình ảnh, quyền được bảo vệ danh dự, nhân phẩm, uy tín và quyền về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình.
Tại Điều 592 Bộ luật Dân sự 2015 – người bị hại có quyền yêu cầu bù đắp tổn thất tinh thần do danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm hại, mức yêu cầu này do các bên thỏa thuận nhưng không quá 10 tháng lương cơ sở do Nhà nước.
Đông thời, bên cạnh vi phạm các quy định của phát luật, những hành vi chia sẻ, phát tán clip nóng, đánh ghen, lột đồ, ảnh đồi trụy còn gây bức xúc cho xã hội, xâm hại văn hóa truyền thống của người Việt, làm lệch lạc suy nghĩ của một bộ phận người dân, nhất là giới trẻ.
Tại Điều 155 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) – nếu hành vi được xác định là xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự thì bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
Tại Điều 155 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017) quy định về tội “Làm nhục người khác”: Người nào xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự của người khác, thì bị phạt cảnh cáo, phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm.
Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 3 tháng đến 2 năm: Phạm tội 2 lần trở lên; Đối với 2 người trở lên; Lợi dụng chức vụ, quyền hạn; Đối với người đang thi hành công vụ; Đối với người dạy dỗ, nuôi dưỡng, chăm sóc, chữa bệnh cho mình; Sử dụng mạng máy tính hoặc mạng viễn thông, phương tiện điện tử để phạm tội; Gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60%.
Cùng với đó, phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 2 năm đến 5 năm: Gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên; Làm nạn nhân tự sát.
Mặt khác, người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 năm đến 5 năm.
Tại Điều 326 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017), việc tung những hình ảnh nhạy cảm, ảnh nóng trên mạng xã hội cho tất cả mọi người xem được coi là hành vi phát tán văn hóa phẩm đồi trụy, có thể bị khởi tố hình sự về tội Truyền bá văn hóa phẩm đồi trụy.
Do đó, tuy là không gian mạng nhưng tổn hại với người khác là thực tế và phải chịu trách nhiệm. Người dùng cần cân nhắc, có trách nhiệm với những hành vi của mình để tránh bị xử lý tùy theo mức độ.
Trường hợp 2: Chủ tiệm vụ 235 người nhập viện sau khi ăn bánh mì, chịu trách nhiệm pháp lý như thế nào?
Qua theo dõi báo chí đưa tin, vụ hơn 200 ca nghi ngộ độc thực phẩm sau khi ăn bánh mì từ tiệm bánh mì cóc cô B ở TP.HCM, cơ quan chức năng thông tin quán có đăng ký kinh doanh năm 2020, giấy xác nhận kiến thức về an toàn thực phẩm năm 2017. Nguồn liệu nhập vào đều có hóa đơn, chứng từ, nguồn gốc rõ ràng. Quán cũng có trang bị tủ lạnh để bảo quản thực phẩm, có sổ ghi chép nhập, xuất hàng hóa; dụng cụ chế biến, bảo quản đảm bảo vệ sinh; khu vực chế biến có mái che, có biện pháp che chắn côn trùng và động vật gây hại…Mặc dù, chủ cơ sở có đầy đủ giấy phép, nguồn gốc nguyên liệu rõ ràng nhưng vẫn xảy ra vụ ngộ độc nói trên.
Thành viên CLB DN IMRIC – IRLIE nêu câu hỏi: Ở trường hợp này chủ cơ sở có phải chịu trách nhiệm pháp lý gì không?
Có thể hiểu, các yếu tố trên chỉ là “điểm cộng” thể hiện cơ sở hoạt động đúng quy định, chứ không miễn trừ hoàn toàn trách nhiệm pháp lý nếu xảy ra ngộ độc.
Tại Điều 8 Luật An toàn thực phẩm và các văn bản hướng dẫn, cơ sở sản xuất, chế biến, kinhdoanh thực phẩm có nghĩa vụ bảo đảm an toàn thực phẩm từ khâu nhập nguyên liệu, chế biến, bảo quản, vận chuyển, đến tiêu thụ; nếu để xảy ra ngộ độc thực phẩm, chủ cơ sở có thể bị xử lý theo 3 nhóm trách nhiệm sau:
Trong đó, trách nhiệm hành chính được áp dụng khi cơ sở vi phạm điều kiện bảo đảm an toàn thực phẩm, không thực hiện kiểm soát vi khuẩn, không thực hiện lấy mẫu kiểm nghiệm định kỳ, điều kiện lưu giữ không đáp ứng…
Song song đó, trách nhiệm hình sự được áp dụng nếu hành vi chế biến, kinh doanh thực phẩm mà gây hậu quả nghiêm trọng như nhiều người bị thương, nhập viện, thậm chí tử vong hoặc vi phạm quy định về an toàn thực phẩm dẫn đến ngộ độc hàng loạt… (Điển hình: tội vi phạm quy định về an toàn thực phẩm theo Điều 317 BLHS ). Nếu có dấu hiệu vi phạm quy tắc chế biến thực phẩm sạch kiểm nghiệm, bảo quản, kiểm soát vi khuẩn và hậu quả lớn cũng có thể truy cứu trách nhiệm hình sự.
Về trách nhiệm dân sự (bồi thường thiệt hại): Đây là trách nhiệm bắt buộc của chủ cơ sở đối với người bị ngộ độc. Chủ cơ sở phải bồi thường thiệt hại cho người tiêu dùng do sản phẩm không an toàn gây ra theo quy định của BLDS và Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.
Xin khuyến nghị, dù giấy phép và hóa đơn là điều kiện cần để kinh doanh hợp pháp, thế nhưng không phải là bằng chứng cho việc tuân thủ các quy tắc vệ sinh trong quá trình chế biến và bảo quản thực tế. Nếu ngộ độc xảy ra do lỗi trong quá trình chế biến hoặc bảo quản tại cơ sở (ví dụ: nhiễm khuẩn chéo, dụng cụ không vệ sinh, bảo quản nhiệt độ không đúng…), chủ cơ sở vẫn là người chịu trách nhiệm chính.
Thông qua sự việc này, khách hàng bị ngộ độc sau khi ăn bánh mì có quyền yêu cầu chủ cơ sở bồi thường thiệt hại theo quy định của BLDS và Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Cụ thể, thiệt hại về sức khoẻ, chi phí hợp lý cho việc cứu chữa, điều trị, phục hồi sức khỏe (tiền thuốc, viện phí, chi phí khám…). Thu nhập thực tế bị mất hoặc bị giảm sút do phải nghỉ việc điều trị, chăm sóc. Chi phí hợp lý và phần thu nhập thực tế bị mất của người chăm sóc trong thời gian điều trị. Thiệt hại về tài sản khác (nếu có). Bồi thường tổn thất về tinh thần do sức khỏe bị xâm phạm.
Tại Điều 590 Bộ luật Dân sự – mức bồi thường này sẽ do các bên thỏa thuận, nếu không thỏa thuận được, mức tối đa không quá 50 lần mức lương cơ sở.
Khuyến nghị, người bị ngộ độc cần thu thập đầy đủ các bằng chứng như hóa đơn mua bánh mì, hồ sơ bệnh án, biên lai, hóa đơn viện phí, giấy tờ chứng minh thu nhập bị mất để làm căn cứ yêu cầu bồi thường.
Tại Điều 584 Bộ luật Dân sự, người nào có hành vi xâm phạm sức khỏe của người khác gây thiệt hại thì phải bồi thường, trừ trường hợp có quy định khác.
Mặc dù vậy, nếu có bên thứ ba liên quan (nhà cung cấp): Khi kết quả điều tra xác định nguyên nhân ngộ độc là do nguyên liệu đầu vào không an toàn (chả lụa, pa-tê bị nhiễm khuẩn từ nhà sản xuất/cung cấp) thì chủ cơ sở vẫn phải chịu trách nhiệm bồi thường cho người tiêu dùng trước tiên. Bên cạnh đó, chủ cơ sở có quyền yêu cầu nhà cung cấp có lỗi đó hoàn trả một phần hoặc toàn bộ số tiền đã bồi thường…
Trên đây là hai tình huống điển hình được cộng đồng doanh nhân quan tâm tại tham vấn pháp lý, nhằm tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật của các chuyên gia pháp lý thường xuyên thực hiện bằng hình thức trực tiếp, trực tuyến và miễn phí tại các buổi tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật của các tổ chức xã hội, xã hội nghề nghiệp. Rất mong quý doanh nghiệp và người dân thường xuyên cập nhật, tham khảo hoặc nếu có thắc mắc có thể liên hệ Trung tâm tư vấn pháp luật Toàn Tâm (TTLCC) hoặc Trung tâm tư vấn pháp luật Minh Sơn (TTTVPLMS) tại các luật gia, luật sư, tư vấn viên pháp luật sẵn sàng hỗ trợ miễn phí trên tinh thần thượng tôn pháp luật.
Phó Chủ tịch, Tổng thư ký Hiệp hội AVRCIPL Hồ Minh Sơn – Giám đốc Trung tâm tư vấn pháp luật Toàn Tâm