(NCPLĐTO) – Bitcoin được xem là ‘vàng kỹ thuật số’ với vai trò lưu trữ giá trị, nhưng sự biến động giá dữ dội đã hạn chế khả năng sử dụng trong thanh toán hàng ngày. Stablecoin ra đời để giải quyết vấn đề này, được thiết kế để giữ giá trị ổn định bằng cách neo vào các tài sản như USD. Tuy nhiên, mức độ ‘ổn định’ của chúng phụ thuộc hoàn toàn vào cơ chế hoạt động và không phải mô hình nào cũng đáng tin cậy.
Bitcoin và Stablecoin: Hai vai trò trái ngược
Sự khác biệt cơ bản nhất giữa Bitcoin và stablecoin nằm ở mục đích sử dụng và đặc tính giá trị. Bitcoin (BTC) được xây dựng trên nguyên tắc khan hiếm (chỉ có 21 triệu đồng) và phi tập trung, khiến nó trở thành một loại tài sản lưu trữ giá trị, tương tự như vàng. Tuy nhiên, chính sự biến động giá mạnh mẽ—có thể tăng hoặc giảm hàng chục phần trăm trong thời gian ngắn—lại là rào cản lớn khiến Bitcoin không phù hợp cho các giao dịch hàng ngày.
Stablecoin được tạo ra để khắc phục nhược điểm này. Chúng là một loại tiền mã hóa được thiết kế để duy trì một giá trị ổn định bằng cách “neo” (peg) vào một tài sản tham chiếu khác, phổ biến nhất là đồng đô la Mỹ theo tỷ lệ 1:1. Ví dụ, 1 USDT hoặc 1 USDC luôn có giá trị tương đương khoảng 1 USD. Vai trò của stablecoin không phải là một tài sản đầu tư tăng giá, mà là một công cụ giao dịch và thanh toán hiệu quả trên nền tảng blockchain, kết hợp tốc độ của tiền mã hóa và sự ổn định của tiền pháp định. Nói cách khác, nếu Bitcoin là tài sản để tích trữ, thì stablecoin là công cụ để giao dịch.
Các cơ chế ổn định và những rủi ro tiềm ẩn
Câu hỏi liệu stablecoin có thật sự “ổn định” hay không phụ thuộc vào cơ chế bảo chứng giá trị của chúng. Hiện có ba loại chính, mỗi loại đi kèm với những ưu và nhược điểm riêng.
Stablecoin được bảo chứng bằng tiền pháp định: Đây là loại phổ biến nhất, với các đại diện tiêu biểu như Tether (USDT) và USD Coin (USDC). Tổ chức phát hành cam kết nắm giữ một lượng tài sản tương ứng (tiền mặt, trái phiếu…) trong kho dự trữ để đảm bảo mỗi đồng stablecoin phát hành ra đều có tài sản thực đối ứng. Cơ chế này dễ hiểu và đáng tin cậy nếu tổ chức phát hành minh bạch về tài sản dự trữ của mình. Rủi ro nằm ở việc người dùng phải tin tưởng vào một bên thứ ba tập trung.
Stablecoin được bảo chứng bằng tiền mã hóa: Đại diện là DAI. Thay vì dùng tiền pháp định, loại stablecoin này được thế chấp bằng các tài sản mã hóa khác (như Ethereum). Để chống lại sự biến động của tài sản thế chấp, các khoản vay thường ở trạng thái “thếchấp quá mức” (over-collateralized). Ưu điểm của mô hình này là tính phi tập trung và minh bạch (có thể kiểm tra trên blockchain), nhưng rủi ro xảy ra khi tài sản thế chấp giảm giá quá nhanh, có thể khiến stablecoin mất giá trị.
Stablecoin thuật toán: Mô hình này không cần tài sản bảo chứng mà sử dụng các thuật toán phức tạp để tự động điều chỉnh nguồn cung, giữ cho giá trị ổn định. Tuy nhiên, mô hình này đã chứng tỏ sự mong manh và rủi ro cực lớn qua sự sụp đổ của TerraUSD (UST) vào năm 2022, một sự kiện đã xóa sổ hàng chục tỷ USD và làm lung lay niềm tin của toàn thị trường.
Hiện nay, các nhà quản lý trên toàn thế giới đang xây dựng khung pháp lý chặt chẽ hơn cho stablecoin để giảm thiểu rủi ro cho hệthống tài chính, đồng thời phát triển các loại tiền kỹ thuật số của ngân hàng trung ương (CBDC) như một giải pháp thay thế.
Khánh An
https://doanhnhan.baophapluat.vn/stablecoin-co-thuc-su-on-dinh-va-khac-biet-gi-so-voi-bitcoin-86181.html
