(NCPLĐTO) – Hơn 5 năm trước, khi họa sĩ Nguyễn Quốc Dân chở hàng trăm tấm nhôm hoen gỉ cùng nhiều loại phế liệu đến bãi đất trống tại thôn Bến Trễ, người dân quanh vùng ai cũng lắc đầu, thắc mắc cùng tiếng thở dài, rằng: “Ở đâu ra cái thằng mặc đồ mầu mè, thêu thùa chẳng giống ai lại vác toàn rác là rác tới đây thế này?”
Theo tìm hiểu của Tạp chí Doanh nghiệp và Trang trại Việt Nam, dù nhà nghèo, khi chưa nói giỏi, Dân đã lang thang nhặt rác cùng mẹ. Thời điểm đó, rác giúp anh có miếng cơm qua cơn đói. Về sau, rác gợi lên trong đầu nhiều ý tưởng sáng tạo nên anh muốn thử sức trên hành trình này. Lúc từ Hội An vào Thành phố Hồ Chí Minh học mỹ thuật, anh đã mê mẩn rồi lặng lẽ vác rác về phòng trọ để sáng tác. Quần áo chỉ chọn đồ đã qua sử dụng, vậy mà đến khi rách chỗ này, sứt chỗ kia, Dân đâu nỡ bỏ, lại lấy kim chỉ ra may vá, thêu thêm hoa lá đủ sắc mầu. Từ thời sinh viên, Dân đã chẳng giống ai, từ ăn mặc đến suy nghĩ.
Qua đó, xưởng tái sinh đi vào hoạt động hơn 5 năm với đa phần vật dụng, đồ trang trí làm từ phế liệu. Anh có hơn 20 năm miệt mài với rác. Hồi từ Hội An vào Thành phố Hồ Chí Minh học mỹ thuật, anh đã mê mẩn rồi lặng lẽ vác rác về phòng trọ để sáng tác. Quần áo chỉ chọn đồ đã qua sử dụng, vậy mà đến khi rách chỗ này, sứt chỗ kia, Dân đâu nỡ bỏ, lại lấy kim chỉ ra may vá, thêu thêm hoa lá đủ sắc mầu. Từ thời sinh viên, Dân đã chẳng giống ai, từ ăn mặc đến suy nghĩ.
Rác sỹ Nguyễn Quốc Dân sinh ra và lớn lên ở Hội An (tỉnh Quảng Nam). Ngay từ nhỏ, sống trong trại mồ côi, anh đã bộc lộ thiên phú hội họa qua những nét vẽ. Tình cờ trong một lần ngồi vẽ ở góc phố cổ, anh được một cặp vợ chồng ngoại quốc phát hiện ra năng khiếu và tài trợ chi phí cho anh phát triển tài năng. Được học hội họa chuyên nghiệp, Nguyễn Quốc Dân thi vào trường Đại học Mỹ thuật TPHCM và theo đuổi trường phái phi lập thể.
Trong một dịp tình cờ, Phóng viân Tạp chí Doanh nghiệp và Trang trại Việt Nam đã được gặp, anh chia sẻ với phóng viên của chúng tôi như sau:
Xin Anh cho biết: Để xây dựng “một nền văn hóa mới” cho nghệ sỹ, để sáng tạo và thực hiện nghệ thuật, với chủ đề Tái Sinh như hiện tại, xuất phát điểm của ý tưởng này, anh đã làm nó trong bao lâu, chắc hản đó là một câu chuyện rất dài, có điều gì đặc biệt gắn với quá khứ, con người của anh hiện tại không?
Rác sĩ Nguyễn Quốc Dân: Thật ra với riêng cá nhân tôi, tôi chưa có một khái niệm về định nghĩa phổ quát là thế giới này cần xây dựng “một nền văn hóa mới” cho nghệ sỹ bới bản chất thế giới quan của nghệ sỹ là chính thế giới tâm thức nội tâm cá thể của họ, Và chính họ là những tế bào độc lập “cục đoan” tích cực để thúc đẩy thế giới quan nghệ thuật không những cá nhân của họ mà chính của thế giới phát triển đa chiều. Nghệ thuật trong thế giới sáng tạo với tôi là bao gồm những thứ không nghệ thuật nên tuyệt nhiên các nền tảng sáng tạo không nên gò bó vào bất kể nền văn hóa nào với bất kỳ thời đại nào. Có chăng với “Nghệ Thuật Tái Sinh” hiện nay rất may mắn là “điểm chạm” chung của nghệ thuật đại chúng mà ở đó ngôi đền của sáng tạo không cái gì khác đó là Trái Đất nàyvới khái niệm là sáng tạo bền vững.
Với thời đại chung của tiến trình phát triển chung của nhân loại, chính loài người đang bị bủa vây bởi thế giới tiêu dùng cực đoan thì đương nhiên không có tôi thì sẽ có người khác sẽ dấn thân vào nghiên cứu và sáng tạo chuyên sâu vào loại hình nghệ thuật này bới đó là điều tất yếu. Tôi nghĩ tôi may mắn là cá nhân được “Rác” chọn để vì cuộc đời mình đã gắn kết với phế liệu, với rác thải ngay từ tấm bé nên chăng tôi phải là người được chọn để đi tìm đến tận cùng của cánh ánh sáng của rác: Nghệ thuật tái sinh” để trước tiên mình đi giải phóng chính mình, giải phóng tâm thức của mình, yêu thương chính mình để được một lần nữa yêu thương những thứ được người đời gọi là “rác” ngoài kia.
Với ý thức được xứ mệnh tôi gọi vui là “được Rác chọn” nên tôi hàn gắn được quá khứ và hiện tại của đời mình bằng khái niệm “tái sinh” để cuộc đời này được một lần nữa được quay lại với thật nhiều biết ơn và yêu thương vạn vật…
Anh mong muốn điều gì ở xã hội nhất khi tiếp cận với hình thức nghệ thuật này, và đặc biệt là anh có nhắn nhủ gì tới thế hệ mai sau.
Trước tiên để hiểu được xã hội muốn gì việc tôi làm thì trước tiên tôi hay đặt câu hỏi “Tôi đến thế giới này để làm gi ?”. Tiền tài, vật chất, danh vọng hay thứ gì? Điều tôi muốn có đủ bao dung cho thế giới này? Bao dung cho con người hay những thứ “ngoài tính người”. Điều đó đã đủ sự yêu thương thuần khiết hay chưa? Nếu ta có một sự yêu thương chính ta thuần khiết tôi nghĩ ta sẽ có cơ hội mở rộngsự yêu thương đó bao la hơn đối với những thứ “phi tínhngười”. Để con người mở rộng hơn nhãn thức của mình mà quan tâm đến giống loài mới như phế liệu, rác thải mà tôi gọi đó là “Loài phế liệu”. Và từ con người sẽ quan tâm đến sáng tạo bền vững hơn, quan tâm tới loại hình “Nghệ thuật tái sinh” hơn.
Trước đây tôi cũng đã từng nói việc tốt nhất của tôi hãy như một rác sĩ hành hương về với rác và là kẻ sĩ lấy việc “hành” với rác làm tiền đề cho sứ mệnh thực hành chungtrên con đường tìm kiếm thế giới sáng tạo. Chỉ có vậy thế hệ mai sau mới thấy được giá trị tôi làm chứ không phải “Những lời khuyên” vô nghĩa sáo rỗng từ tôi.
Đến phố cổ Hội An (Quảng Nam), hỏi “Dân Khùng”, “Dân đồ vá” chắc hẳn ai cũng biết đó là họa sĩ Nguyễn Quốc Dân. Bây giờ về Hội An người ta biết thêm “Rác Sỹ”, Biết thêm về “Xưởng Tái Sinh”. Có rất nhiều người đã đến đây vì biết Anh và tìm hiểu về Hội An. Anh đóng góp cho xã hội không mệt mỏi, từ đâu mà anh có thể đủ sức khỏe, lý tưởng, và sáng tạo như thế. Còn những gì anh muốn làm cho quê hương Hội An, Cho Việt Nam trong tương lai anh có thể bật mí không
Nghe những “mỹ từ” đó có vẻ ít lớn lao với mọi người nhưng với tôi ;à rất lớn. “Vui chơi với rác để bằng đời” vì cuộc đời này riêng cá nhân tôi thấy ít ai lấy rác để làm niềm vui. Riêng tôi thì đúng là vậy. Tôi không phải gống mình hay đưa những lý tưởng cao xa vào sáng tạo mà vì những sáng tạo của tôi rất đỗi đơn giản và bình dị nhứ chính cái tên của mình. Bình dị tới mức tôi chẳng mảy may nghe người ta nói “Dân khùng” mà tội giận…mà tôi xem đây như người đời tặng tôi “mỹ từ” quá đẹp.
Chắc vì cái tính rất là “rác sĩ” của tôi nên tôi được rất nhiều người yêu thương, quý mến. Càng quý mến tôi lại càng sáng tạo nên tôi không mệt mỏi thê thôi. Tôi thấy tôi quá may mắn vì mình được “rác” chọn là người bạn thânhữu để chơi cùng. Vậy đời còn gì bằng. Với Nghệ thuật tái sinh là một hành trình dài hơi không chỉ riêng cá nhân tôi mà với cộng đồng những người nghệ sĩ sáng tạo bền vững mà tôi hay gọi là “Rác sĩ” và cả những cá nhân, tập thể quan tâm đến sáng tạo bền vững không những ở Việt Nam mà thế giới.
Ở tương lai gần, hàng ngày tôi vẫn sáng tác và nghiên cứu sáng tác với rác thải và phế liệu để chuẩn bị cho các triển lãm cá nhân tiếp theo ở những năm gần nhật, Ở tương lai xa với các nhân mình tôi mong muốn có thật nhiểu Xưởng Tái Sinh xuật hiện ở nhiều nơi không riêng gì ở Việt Nam mà lan rộng trêm thế giới để mọi người cùng nhau “tái sinh” rác thải và phế liệu, và đây là một cộng đồng bền vững để hòa mình vào sự chung tay toàn cầu vì một trách nhiệm “bền vững” chung, Việc đó rất quan trọng để chúng ta bước đến thực hiện hóa thành lập các “Bảo Tàng Tái Sinh” và bảo tàng cái thể loại như: Bảo Tàng Gỗ Tái Sinh mà tôi mong muốn thức hiện cùng với bạn tôi tại Hội An để nhằm lan tỏa tới cộng đồng Việt Nam và quốc tế về một Hội An bền vững trong sáng tạo và trong đời sống…
Nếu không phải sáng tác nghệ thuật, mà truyền lửa cho thế hệ tương lai, anh có câu chuyện nào về chính Anh có thể chia sẻ , để các bạn trẻ có thêm những bài học bổ ích và hướng tới những điều tốt đẹp cho bản than và cho xã hội!
Thật ra nếu không sáng tác nghệ thuật thì tôi cũng chẳng phải là tôi, Và khi tôi không phải chính là tôi, tôi cũng chẳng có đủ tự tin để chia sẻ điều gì cho các bạn trẻ và cho mọi người. Điều tốt nhất các bạn hãy nhìn vào những việc tôi làm chứ đừng nghe tôi nói, Những giá trị thực hành trực quan là thành tố quan trọng để một người thực hành nghệ thuật gọi là “Rác sĩ” đi đúng đường “Hãy quan sát tôi làm”.
Anh có rất nhiều tác phẩm nghệ thuật, với đa dạng vật liệu, chất liệu và ngôn ngữ khác nhau, vậy làm sao để biết “Nguyễn Quốc Dân” với đúng chất “Dân” Nhất. mà anh đang muốn người yêu nghệ thuật biết khi nghĩ về anh.
“Hãy nghĩ tới cái bịch đựng rác”
“Hãy nghĩ tới phế liệu”
“Hãy nghĩ tới rác thải”
Sáng tạo nghệ thuật ở mọi quốc gia, mọi thời đại các nghệ sĩ đều mong muốn mọi người dễ dàng nhận biết tới nhữngngôn ngữ sáng tác của mình một cách nhanh nhất có thể. Hầu hết các nghệ sĩ quan tâm đến sáng tạo đa ngôn ngữ để chúng ta dễ dàng gay ảnh hưởng. Nhưng với “Nghệ thuật tái sinh” là loài hình sáng tạo dựa trên triết lý nhân sinh sâu sắc về vật cũ “hoàn sinh” nên mọi hay nhìn về những tác phẩm tôi trình bày mà quên mất rằng “Nghệ thuật tái sinh” là đời sống của tôi và của gia đình tôi tự bao giờ, Nên tốt nhất bặn nhìn cái “bịch rác” mà nhà bạn bỏ ra hàng ngày nghĩ tới tôi là được chứ không cần cái chất gì của cá nhân tôi cả. Cái tôi “cá thể” tôi không quan trọng bằng cái tính “đạithể’ của cộng đồng…
Xin cảm ơn rác sỹ đã dành thời gian chia sẻ với chúng tôi, chúc anh luôn mạnh khoẻ…
Hồ Vĩnh Chung
